Zanieczyszczenia żywności węglowodorami olejów mineralnych (MOH)
Wzrasta nasza świadomość szkodliwości zanieczyszczeń i pozostałości poprodukcyjnych w żywności.
Producenci muszą zapewniać jak najwyższą jakość produkowanych przez siebie wyrobów, które jednocześnie są bezpieczne dla zdrowia konsumenta. Od kilku lat Unia Europejska przygląda się baczniej produktom zawierającym oleje mineralne lub ich pozostałości.
Węglowodory olejów mineralnych (MOH) to złożona mieszanina węglowodorów, które znajdują się w ropie naftowej i olejach mineralnych. Dzielą się na dwie główne grupy – MOSH i MOAH. Węglowodory nasycone olejów mineralnych (MOSH) obejmują parafiny i nafteny. Pochodzą one bezpośrednio z oleju mineralnego lub powstają w trakcie jego rafinacji. Drugą grupą są węglowodory aromatyczne olejów mineralnych (MOAH).
Aktualnie nie ma wystarczających dowodów toksykologicznych, że pozostałości MOSH stanowią zagrożenie dla zdrowia człowieka, ale posiadają zdolność do kumulowania się w tkankach ludzkich. Tymczasem podejrzewa się, że MOAH jest genotoksycznym czynnikiem mutagennym i rakotwórczym oraz potencjalnie powoduje zaburzenia gospodarki hormonalnej człowieka.
Jest wiele możliwości przedostania się obu tych substancji do żywności. Jednym ze źródeł zanieczyszczeń są wycieki smarów olejów technicznych, używanych do urządzeń stosowanych w przemyśle spożywczym. Kolejnym źródłem są FCM (materiały przeznaczone do kontaktu z żywnością). Wykorzystywanie opakowań z recyklingu niesie ryzyko, że wraz z farbą drukarską z makulatury do opakowania trafiają oleje mineralne. Źródłem zanieczyszczenia MOSH i MOAH może być również gleba i wody gruntowe.
Obecnie nie ma aktu prawnego, w którym podane byłyby przepisy ustalające dopuszczalne poziomy zawartości MOAH w żywności. Jednakże, 21 kwietnia 2022 podczas spotkania członków komitetu PAFF (Stały Komitet ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz Sekcja ds. Nowej Żywności i Bezpieczeństwa Toksykologicznego Łańcucha Żywnościowego) ustalono projekt wspólnego stanowiska państw członkowskich UE odnośnie limitów tej substancji w żywności.
Typy żywności pod szczególną kontrolą
Obejmują tłuszcze i oleje, pieczywo, makarony, płatki śniadaniowe, ziarna, orzechy, kakao, czekoladę, słodycze, lody i desery a także, wędliny, ryby i konserwy rybne. Na posiedzeniu zdecydowano, że jeżeli MOAH zostaną wykryte w żywności (w tym żywności dla niemowląt i małych dzieci), a następnie organ urzędowej kontroli żywności potwierdzi przekroczenie dozwolonej ilości tych substancji, koniecznym jest wycofanie zanieczyszczonego towaru z obrotu zgodnie z art. 14 ogólnego prawa żywnościowego (Rozporządzenie (WE) nr 178/2002).
Do celów jednolitego wdrożenia ww. zalecenia w krajach UE, określono limity MOAH dla poszczególnych kategorii żywności. Produkt należy wycofać jeśli suma stężeń MOAH w żywności jest równa lub wyższa od następującego maksimum:
– 0,5 mg/kg dla produktów suchych o niskiej zawartości tłuszczu/oleju (≤ 4% tłuszczu/oleju)
– 1 mg/kg dla produktów o wyższej zawartości tłuszczu/oleju (> 4% zawartości tłuszczu/oleju)
– 2 mg/kg dla tłuszczów/olejów.
Wytyczne odnośnie pobierania próbek oraz analiz zanieczyszczeń żywności zawarte są w Rozporządzeniu Komisji (WE) nr 333/2007 z dnia 28 marca 2007r. Ponadto JRC opublikowało artykuł zawierający szczegółowy opis metodyki analiz MOAH w żywności. Pod tytułem „Wytyczne dotyczące pobierania próbek, analizy i raportowania danych do celów monitorowania węglowodorów olejów mineralnych w żywności i materiałach mających kontakt z żywnością” Bratinova, S. i Hoekstra, E.